Nguyễn Thu Hằng

Căn nhà cổ 100 tuổi được hồi sinh thành nhà nghỉ đậm tinh thần Nhật Bản

Cập nhật ngày 10/08/2025, lúc 10:00

3.712 lượt xem

Tên ngôi nhà
House Mokusei
Tổng diện tích
175m2
Năm hoàn thành
2025
Thiết kế
atelier yoo
Chụp ảnh
Kazuoki Yasugi, Song Gao

House Mokusei là một dự án cải tạo căn nhà phố truyền thống kiểu Kyo-machiya hơn 100 năm tuổi tại khu Shimogyo, Kyoto, Nhật Bản. Mục tiêu là biến ngôi nhà thành một không gian lưu trú dành cho khách du lịch, nhưng không làm mất đi giá trị lịch sử vốn có. Đây không chỉ là một công trình kiến trúc, mà là hành trình khơi dậy tinh thần Kyoto thông qua không gian, nơi quá khứ và hiện tại có thể đối thoại.

House Mokusei là một dự án cải tạo lại ngôi nhà cổ đã có tuổi đời hơn 100 năm

Lược sử đô thị Kyoto và hình thái nhà phố truyền thống Kyo-machiya

Trong hơn 1.200 năm lịch sử, Kyoto phát triển kết cấu đô thị theo hệ thống lưới jōbō được du nhập từ Trường An thời nhà Đường. Đến thời Edo, hình thức nhà phố có quy hoạch sàn kiểu "mặt tiền buôn bán và không gian sinh hoạt phía sau" trở thành mẫu nhà phổ biến tại các đô thị, còn gọi là ‘machiya’. Những quy định về phòng cháy và thuế đất dựa theo chiều ngang mặt phố khiến mặt tiền nhà rất hẹp, nhưng chiều sâu lớn, thường được ví như “giường lươn” (unagi no nedoko) vì hình dáng dài và hẹp đặc trưng.

Các ngôi nhà ở khu phố cổ đều có mặt tiền hẹp do quy định về phòng cháy và thuế đất xưa

Một ngôi nhà Kyo-machiya điển hình thường được định hình bởi chuỗi không gian từ trước ra sau, chia theo chiều dọc: phía trước là doma (hành lang đất nện), song song với không gian sàn gỗ nâng. Doma kéo dài từ cửa vào, nơi đặt bếp truyền thống dưới giếng khói (hibukuro). Không gian sàn gỗ được chia lần lượt là: khu buôn bán (mise), khu bếp gia đình (daidoko), và các phòng chiếu tatami phía sau (oku-no-ma), ngăn bằng vách trượt. Cách bố trí này phản ánh sự chuyển tiếp từ không gian công cộng đến riêng tư, cả về mặt hình thức lẫn công năng.

>>> Xem thêm: Trải nghiệm kiến trúc truyền thống, lịch sử xen lẫn hiện đại trong ngôi nhà cổ 185m2

Ngôi nhà được cải tạo gồm hai khối hai tầng riêng biệt, kết nối qua một hành lang. Trước khi cải tạo, mặt tiền và không gian buôn bán (mise) đã bị loại bỏ; doma bị gián đoạn bởi sàn bếp nâng; giếng khói bị trám và một trần giả được lắp đặt, xoá đi khoảng trống đứng vốn có. Toàn bộ trật tự không gian truyền thống bị thay thế bằng bố cục rời rạc và không mạch lạc.

Sơ đồ House Mokusei trước khi cải tạo

Sơ đồ ngôi nhà sau khi đã cải tạo

Quá trình cải tạo House Mokusei - Phương pháp tiếp cận thiết kế theo hai giai đoạn

Quá trình cải tạo House Mokusei được chia làm 2 giai đoạn: Đầu tiên là khôi phục lại trật tự không gian phù hợp với nguyên mẫu nhà Kyo-machiya để hiểu rõ logic cấu trúc của công trình. Thứ hai là đưa các công năng hiện đại vào khung nhà truyền thống vừa được tái lập. Nhóm thiết kế không đơn thuần phục dựng, mà còn tổ chức lại các không gian để phù hợp với nhu cầu lưu trú đương đại.

Dựa theo vị trí cột trong nội thất, nhóm thiết kế đã kéo mặt tiền về vị trí ban đầu, tái lập không gian buôn bán (mise) và tạo một khu vườn phía trước đóng vai trò làm khoảng đệm giữa nhà và đường

Gỡ bỏ sàn bếp nâng, khôi phục dòng chảy không gian dọc suốt từ cửa vào bên trong. Kết hợp mise và daidoko thành không gian sinh hoạt mở, đồng thời điều chỉnh cao độ sàn

Các yếu tố như bếp, bàn ăn, điều hòa được tích hợp vào một “khối lõi” cố định, tạo thành nơi chuyển tiếp giữa hành lang đất nện (doma) và khu sinh hoạt, qua ba lớp ngang: sàn đất, sàn gỗ và trần treo

Giếng khói (hibukuro) được khôi phục, trở thành trục chiếu sáng và thông gió, đồng thời là nơi toàn bộ hệ thống dây, ống thông gió… được lắp đặt định tuyến rõ ràng

Suốt quá trình cải tạo, nhóm thiết kế tạo nên những mối quan hệ không gian vừa song song vừa đối lập giữa tự nhiên và nhân tạo, giữa quá khứ và hiện tại. Sự linh hoạt của không gian giúp du khách trải nghiệm một nhịp sống đậm chất Kyoto, nơi giá trị văn hóa hiện lên qua từng khoảnh khắc lưu trú.

>>> Xem thêm: Homestay nhà cổ mang theo nét lắng đọng của thời gian, nơi trú ẩn an nhiên, tự tại chốn làng quê yên bình

Để tăng sự đối thoại với thiên thiên, ở House Mokusei còn có một khu vườn ở giữa nhà

Lối hàng lang chuyển tiếp giữa các khu vực chức năng cũng đi qua khu vườn này

Các cây trong vườn được để mọc tự nhiên mang đến cảm nhận độc đáo

Thậm chí từ nhà tắm của House Mokusei cũng có thể nhìn thấy khu vườn này

Các chi tiết nội thất hiện đại được bố trí đan xen với nội thất truyền thống

Cách sắp xếp này tạo nên sự giao thoa xưa và nay một cách thú vị

Ngoài ra, trong House Mokusei, các chất liệu cũng được để mộc tố đa

Sự thô nhám ở kết cấu bề mặt giúp tăng trải nghiệm khi sinh hoạt trong ngôi nhà này

Không gian không hề bí bách, tối tăm mà mang đến một cảm nhận hoài cổ

Để đáp ứng đa dạng nhu cầu lưu trú, House Mokusei được chia thành bốn loại phòng, gồm: phòng truyền thống Nhật Bản (washitsu), phòng washitsu hiện đại, phòng kiểu phương Tây và phòng suite. Phòng washitsu sử dụng chiếu tatami với cách bố trí giường linh hoạt, trong khi các phòng phương Tây và suite trang bị giường, nội thất tiêu chuẩn, phù hợp thị hiếu quốc tế.

Ở House Mokusei có 4 kiểu phòng khác nhau

Phòng truyền thống Nhật Bản và phòng washitsu hiện đại đều mang hơi hướng xưa chủ đạo

Phòng phương Tây và suit có thêm giường với không gian hiện đại hơn đôi chút nhưng vẫn mang tinh thần hoài cổ

Trong các phòng đều có nhà vệ sinh khép kín

Dự án cải tạo House Mokusei - ngôi nhà truyền thống kiểu Kyo-machiya không chỉ là một bài học thực hành, mà còn khẳng định tầm quan trọng của việc nghiên cứu hình thái kiến trúc truyền thống trong thiết kế hiện đại. Như lời Aldo Rossi – kiến trúc sư nổi tiếng người Ý từng nói: “Nghiên cứu về đô thị không chỉ là nghiên cứu về hình thái và sự phát triển, mà còn là nghiên cứu về những giá trị mà hình thái ấy biểu đạt.” Trong công trình này, mỗi vách tường, mỗi lớp sàn đều thì thầm về một Kyoto đã, đang và sẽ tiếp tục sống trong ký ức không gian.